Zatrudnianie osób z niepełnosprawnością w Zakładach Aktywności Zawodowej (ZAZ) wciąż wiąże się z ograniczeniami prawnymi. Obowiązujące przepisy nie odzwierciedlają realnych potrzeb potencjalnych pracowników. Wobec tego w ramach projektu „Akademia NGO – dobre prawo dla integracji” opracowano ekspertyzę prawną, która ma na celu zwiększenie dostępności zatrudnienia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

ZAZ – szansa na aktywność zawodową

ZAZ to jeden z kluczowych elementów systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Umożliwiają zdobywanie doświadczenia zawodowego, rozwijanie umiejętności, a także przygotowanie do pracy na otwartym rynku. Dla wielu osób to pierwszy krok do samodzielności i aktywności społecznej. Jednocześnie praktyka pokazuje, że obecne rozwiązania prawne nie zawsze pozwalają w pełni wykorzystać ten potencjał.

Na jakie problemy wskazuje ekspertyza?

Ekspertyza prawna analizuje przepisy ograniczające możliwość zatrudniania osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w ZAZ. Wskazuje dwa główne problemy: obowiązek posiadania dodatkowego orzeczenia (o autyzmie, chorobie psychicznej lub obniżonej normie intelektualnej) oraz limit 35% udziału tej grupy wśród pracowników. W praktyce utrudnia to zatrudnianie osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, które stanowią większość posiadaczy orzeczeń. W efekcie wielu chętnych do pracy nie może zostać zatrudnionych, natomiast ZAZ mają trudność z utrzymaniem wymaganych proporcji.

Realne ograniczenia prawne

Ekspertyza opiera się na doświadczeniach organizacji, które codziennie zmagają się z barierami prawnymi w prowadzeniu ZAZ. Jest to głos osób, które widzą, jak przepisy przekładają się na codzienne decyzje o zatrudnieniu i wsparciu osób z niepełnosprawnościami. Wymagane wskaźniki procentowe okazują się szczególnie trudne do osiągnięcia dla ZAZ działających w małych miejscowościach, gdzie ograniczona jest liczba potencjalnych pracowników. Dokument pokazuje, że zmiana prawa jest konieczna, by ZAZ mogły skutecznie realizować swoją misję.

Kierunek: równe szanse w zatrudnieniu

Proponowane w ekspertyzie zmiany stanowią szansę na rozwiązanie problemów, z którymi mierzą się ZAZ. Uelastycznienie przepisów pozwoli zatrudniać większą liczbę osób z niepełnosprawnościami oraz dostosowywać strukturę zatrudnienia do rzeczywistych potrzeb społecznych. Takie rozwiązania mogą znacząco zwiększyć efektywność działania ZAZ, poprawić dostęp do pracy i wzmocnić integrację zawodową oraz społeczną osób z niepełnosprawnościami.

Od diagnozy do rekomendacji

Ekspertyza stanowi punkt wyjścia do przygotowania rekomendacji zmian w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej. Jej wnioski zostaną przekazane instytucjom publicznym i udostępnione podmiotom prowadzącym ZAZ w całej Polsce. Dzięki temu możliwe będzie wspieranie ich w praktycznym wdrażaniu rozwiązań sprzyjających bardziej skutecznemu funkcjonowaniu zakładów.

Przeczytaj naszą ekspertyzę prawną

O Akademii NGO

Artykuł powstał w ramach projektu: Akademia NGO – dobre prawo dla integracji, realizowanego przez Stowarzyszenie MOST.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej (Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021–2027). Obejmuje organizacje z województw: śląskiego, małopolskiego, opolskiego, łódzkiego, świętokrzyskiego i podkarpackiego.

Więcej informacji: www.akademiango.pl