W dniu 18 października Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (dalej: NIW-CRSO) ogłosił konsultacje społeczne Regulaminu konkursu NOWEFIO 2023. Cieszymy się, że ogłoszono te konsultacje. To działanie oznacza, że na przełomie listopada i grudnia 2022 r. NIW-CRSO ogłosi nabór wniosków w konkursie. Jednak, mamy tez kilka uwag do regulaminu.
Kryteria strategiczne
Zbyt wąskie brzmienie kryterium do priorytetu 3 w konkursie NOWEFIO 2023
NIW-CRSO po raz kolejny założył, że w priorytecie 3 konkursu NOWEFIO 2023 dodatkowe 3 punkty otrzymają oferty, które zakładają:
„działania mające na celu wsparcie regionalnych lub lokalnych ciał dialogu obywatelskiego (np. rad działalności pożytku publicznego, rad młodzieżowych, rad seniorów).”
Takie kryterium w priorytecie 3 pojawia się do kilku lat. Dlatego, często od lat są wspierane te same podmioty, które już działają od kilku dobrych lat. W skrajnych przypadkach członkowie jednej rady uzyskują wsparcie w ramach kilku projektów realizowanych na terenie ich gminy. W „najlepszych latach” w Katowicach na rzecz Rady Seniorów były realizowane 3 projekty. A radni mogli wybierać w ofertach i negocjować formy wsparcia najkorzystniejsze dla nich…
Przyczyną takiego stanu rzeczy jest spora ilość organizacji, które bardzo chcą otrzymać dotację w Programie NOWEFIO 2023 i przygotowują ofertę „pod kryteria konkursowe”. A w Programie, w którym środki otrzymuje 18,47% złożonych ofert o ocenie wyższej niż 93 pkt., każdy punkt ma znaczenie.
Wsparcie rad było ważne kilka lat temu, gdy te rady powstawały. Wtedy ani samorządy, ani przedstawiciele strony społecznej nie wiedzieli na czym polega praca w takiej radzie. Obecnie rady działają w oparciu o wypracowane schematy. A w samych radach zasiadają osoby przez kilka kadencji. Np. w Katowickiej Radzie Działalności Pożytku Publicznego 50% przedstawicieli organizacji pozarządowych to osoby, które po raz kolejny wybrane w skład Rady.
Nowe problemy – brak wiedzy o działalności Rad
Z danych GUS za 2019 r. wynika, że 23,3% badanych organizacji wie, że w ich samorządzie działa rada pożytku. 16% badanych organizacji wskazało, że taka rada nie działa w ich samorządzie. Jednak, wskaźnikiem wywołującym największe zaniepokojenie jest to, że aż 60% organizacji nie wie, czy taka rada działa na ich terenie. Dodatkowy niepokój wzbudza to, że wg. raportu GUS pt.: „Współpraca organizacji non-profit z innymi podmiotami w 2019 r.” spada odsetek działających Rad:
„W jednostce samorządu terytorialnego może zostać również powołane ciało konsultacyjne w postaci rady działalności pożytku publicznego. Zgodnie z deklaracjami JST, rada działalności pożytku publicznego dzia- łała w 8,6% jednostek (w 2017 r. odsetek ten wyniósł 9,5%). Takie ciało konsultacyjne zostało powołane we wszystkich samorządach wojewódzkich. Radę działalności pożytku publicznego posiadało 70,8% miast na prawach powiatu, a w pozostałych gminach odsetek ten wyniósł 5,3%. Działanie rady działalności pożytku publicznego zadeklarowało również 16,1% starostw powiatowych.”
Nowe problemy – spadająca ilość uczestników i uczestniczek konsultacji społecznych
Głównym wyzwaniem w dialogu obywatelskim ostatnich lat jest spadek ilości osób i organizacji uczestniczących w konsultacjach społecznych i w procesie stanowienia prawa. Ten problem jest często pogłębiany przez fakt, że władza często rezygnuje z prowadzenia konsultacji społecznych. W 2015 -2019 rząd pracował nad 1427 projektami ustaw, z czego konsultacjom poddano tylko 40%. Przeciętny czas konsultacji wyniósł 12 dni. Same organizacje nie wiedzą, jak lobbować zmiany w tym temacie i naciskać na władzę, aby ta konsultowała ważne akty prawne.
Problem niechęci rządu do konsultowania dokumentów pogłębia fakt sporej ilości obszernych aktów prawa. Średnio akt wraz z uzasadnieniem i dodatkowymi informacjami ma od 50-150 stron. W tej sytuacji osoby nie mające wiedzy, jak szybko i sprawnie czytać dokumenty prawne nie są w stanie z nimi zapoznać i wyrazić rzeczowe uwagi w krótkim okresie czasu. W 2018 roku w PL uchwalono 14 641 stron maszynopisu nowych aktów prawnych o randze ustawy i rozporządzeń. Zapoznanie się z taką ilością tekstu wymaga czasu i kompetencji niezbędnych do prawidłowej analizy tekstu prawnego i przygotowania uwag o wysokiej jakości merytorycznej.
Szczególnego wsparcia wymagają organizacje spoza Warszawy i młode podmioty. W ogólnopolskiej RDPP na 25 członków aż 7 reprezentuje warszawskie NGO i aż 10 duże związki stowarzyszeń. Dodatkowo, w ramach badania, przeanalizowaliśmy 5 przykładowych projektów rządowych aktów prawnych, które poddano konsultacjom społecznym. W tych konsultacjach nie wpłynęła żadna opinia organizacji pozarządowych zarejestrowanych poza Warszawą.
Dlatego uważamy, że kryterium premiujące w priorytecie 3 powinno dotyczyć udziału w konsultacjach społecznych, w tym pracy w ciałach dialogu społecznego.
Nasza propozycja:
- Przeformułowanie kryterium na: „działania mające na celu tworzenie nowych i wsparcie regionalnych lub lokalnych ciał dialogu obywatelskiego (np. rad działalności pożytku publicznego, rad młodzieżowych, rad seniorów)„.
- Lub wymianę kryterium na: „działania mające na celu wsparcie uczestnictwa mieszkańców i przedstawicieli organizacji pozarządowych w procesach konsultacji społecznych, w tym w ramach ciał dialogu obywatelskiego”.
Konsolidacja kart oceny w konkursie NOWEFIO 2023
W konkursie NOWEFIO każda oferta jest oceniana przez dwóch lub, w wyjątkowych sytuacjach, trzech ekspertów. Do pewnego momentu oferent otrzymywał 2 niezależne karty oceny. Z nich mógł łatwo odczytać, czy oceniający zrozumiał wniosek, co o nim myśli i jakie uwagi wskazał. Te oceny były spójne logicznie i wartościowe merytorycznie. Jednak, od kilku lat NIW-CRSO konsekwentnie scala karty oceny merytorycznej wniosków o dofinansowanie. Karty są scalane bez żadnego standardu. W efekcie w podsumowaniu ocen mogą się znaleźć same pozytywy jednego oceniającego i obcięte punkty drugiego. Widziałam też scalone karty, w których w jednym miejscu dane działanie było wysoko ocenione, a w innym bardzo słabo.
W efekcie organizacja, która złożyła ofertę w konkursie otrzymuje nielogiczny tekst, który wprowadza ją w błąd. Ten tekst nie pokazuje jej, co powinna zmienić w ofercie, aby przygotować lepszą ofertę do kolejnego konkursu.
Od samogo początku proponujemy powrót do dobrego systemu przekazywania kart oceny merytorycznej oferentom: 2 lub 3 karty bez ingerencji NIW-CRSO. Uważamy, że takie działanie ma dużą wartość merytoryczną dla wnioskodawców. W przeciwieństwie do kolażu merytorycznego kart w oparciu o nieznane standardy.
Dostępność projektów dla osób z niepełnosprawnością
W związku z przyjęciem ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. 2020 poz. 1062) w programie NOWEFIO 2023 Oferent ma obowiązek zapewniania dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Dodatkowo, w budżecie projektu Wnioskodawca może zaplanować koszty związane z zapewnieniem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Uważamy, że wprowadzenie takiego kryterium jest ważne i potrzebne, jednak należy zmienić zapisy dotyczące minimalnych wymagań służących zachowaniu dostępności architektonicznej.
NIW-CRSO w regulaminie wskazuje, że w ramach dostępności architektonicznej oferent powinien zapewnić m.in.:
„instalację urządzeń lub zastosowanie środków technicznych i rozwiązań architektonicznych w budynku, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń, z wyłączeniem pomieszczeń technicznych„.
Proponujemy, aby kryterium brzmiało:
„instalację urządzeń lub zastosowanie środków technicznych i rozwiązań architektonicznych w budynku, które umożliwiają dostęp do wszystkich pomieszczeń, w których są realizowane działania projektowe„.
Organizacje pozarządowe mają bardzo duży problem w pozyskaniu dostępnej siedziby. Dodatkowo często najmują pomieszczenia w budynkach w centrach miast tak, aby osoby korzystające miały dogodny dojazd komunikacją miejską do miejsc świadczenia usług. Niestety organizacje często najmują pomieszczenia w wielokondygnacyjnych obiektach, w których parter jest dostępny, a inne kondygnacje już nie. Taka sama sytuacja ma miejsce na terenach wiejskich, gdzie np. organizacja korzysta z gminnych obiektów np. z domu kultury lub szkoły z dostępnym parterem, ale już innymi kondygnacjami nie. W przypadku działań realizowanych w najmowanych pomieszczeniach, gdzie najemca nie ma wpływu na dostępność całego budynku, taki wymóg jest niepotrzebny. Jego konsekwencją będzie wyłączenie z konkursu mniejszych organizacji w mniejszych miast, które nie mogą sobie pozwolić na swobodne zmiany najmowanych lokali.
Dodatkowo, zapoznaj się z tekstem o budowaniu stron www dostępnych dla osób z niepełnosprawnością.
Ta strona używa ciasteczek.