Przygotowujemy uwagi do rządowego programu wsparcia Ukrainy

W dniu 23 maja 2022 r. z Inicjatywy Pełnomocnika Rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy przygotowywany jest program współpracy rządu z NGO. Celem programu jest nakreślenie ram wsparcia Ukrainy.

Jak wskazano w ogłoszeniu, „aby program w jak największym stopniu dopasować do aktualnych potrzeb organizacji trzeciego sektora”, Minister zwrócił się z prośbą o zgłaszanie tematów/obszarów, na które Państwa zdaniem powinien odpowiadać program. Dodatkowo poproszono o zgłaszanie propozycji konkretnych zapisów czy rozwiązań. Na ich podstawie zostanie utworzony program.

Uwagi można przesyłać do 27 maja br. na adres: Kalina.Nowak@kprm.gov.pl oraz Piotr.Gierlach@kprm.gov.pl.

Obszary programu wsparcia Ukrainy

W odpowiedzi na inicjatywę Pełnomocnika Rządu ds. uchodźców wojennych z Ukrainy Ministra Pawła Szefernakera przygotowywany obszary tematyczne, które powinien obejmować program współpracy rządu z organizacjami pozarządowymi, zaangażowanymi w codzienne wsparcie na rzecz pogrążonej w wojnie Ukrainy.

Proponujemy, aby program podzielić na następujące obszary:

1. Wsparcie osób przebywających na terenie Polski w aktywizacji zawodowej i usamodzielnieniu się;
2. Wsparcie osób przebywających na terenie Polski w aktywizacji społecznej i integracji;
3. Pomoc humanitarna dla osób przebywających na terenie Ukrainy;
4. Promocja działań proukraińskich i wsparcie organizacji pozarządowych realizujących program.

Wsparcie osób przebywających na terenie Polski w aktywizacji zawodowej i usamodzielnieniu się

Jest kierowane do osób, które:

1. Mają pracę zdalną i są ją w stanie wykonywać na terenie Polski;
2. Są w stanie przekwalifikować się lub znaleźć pracę w swoim zawodzie na terenie Polski;

Wsparcie tych osób powinno polegać na:

1. Pomocy w znalezieniu taniego mieszkania i/ lub ew. dodatku mieszkaniowego wypłaconego do np. pół roku po przeprowadzce. Cel ten można osiągnąć dzięki prowadzonym ogólnopolsko lub lokalnie bazom mieszkań.Baza jest prowadzona przez samorząd lub jest zlecona do prowadzenia organizacji pozarządowej. Opiekun bazy lub opiekun rodziny ma za zadanie weryfikację warunków lokalowo-mieszkaniowych przed skierowaniem rodziny do danego lokalu.
2.  Przypisanie opiekuna rodziny, który będzie osobą pierwszego kontaktu dla rodziny w przypadku pojawiających się ew. trudności. Program opiekunów rodzin powinien być zlecony organizacjom pozarządowym. 
3. Pomocy w codziennych sprawach (np. nadanie PESEL, uzyskanie pomocy materialnej, znalezienie żłobków i przedszkoli, itp.). Takiej pomocy może udzielać opiekun rodziny oraz tłumacz języka ukraińskiego lub rosyjskiego. Do wsparcia w wielu miejscach na etapie integracji niezbędne jest zapewnienia wsparcia specjalistów mówiących w języku ukraińskim. W ten sposób osoby w miarę płynnie przechodzą proces integracji zwłaszcza w okresie nauki języka polskiego.
4. Pomocy w zakresie sprawowania opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach, świetlicach i klubach przedszkolnych. Jest to tym bardziej istotne, że oferowana praca odbywa się w różnych trybach czy godzinach, a brak takiego wsparcia skutkuje utratą pracy i stałym uzależnieniem od pomocy społecznej.
5. Realizacji programu edukacyjnego polegającego na nauce języka polskiego. Program powinien być realizowany w formie kursu online dla osób pracujących oraz kursów stacjonarnych zleconych do prowadzenia lokalnie przez organizacje pozarządowe. Grupa nauki języka powinna działać przy każdej organizacji pozarządowej realizującej projekty w ramach niniejszego programu. System powinien premiować różne nowatorskie formy edukacji językowej.
6. Realizacji programu edukacyjnego pozwalający na nabycie kwalifikacji niezbędnych do wykonywania zamkniętych zawodów w Polsce (np. pielęgniarka, nauczycielka, prawniczka, itp.) Programy powinny zostać zatwierdzone i akredytowane przez ministra i realizowane w placówkach kształcenia zawodowego prowadzonych przez samorządy, organizacje pozarządowe i inne podmioty prawne. Program obejmuje zasady pracy w konkretnym zawodzie w Polsce oraz obligatoryjnie ew. różnice programowe pomiędzy wymaganiami w Polsce i na Ukrainie. Niezbędna jest współpraca przy opracowaniu zasad dopuszczenia osób z zagranicy do ryku pracy (m.in pracownik socjalny, psycholog, nauczyciel, pracownik świetlic, itp.).
7. Włączeniu osób z Ukrainy w możliwość korzystania z bezpłatnych porad obywatelskich prowadzonych w gminach i powiatach przez organizacje pozarządowe, w tym edukacja prawna – w szczególności w obszarze prawa rodzinnego i opieki nad dziećmi  dla rodziców. Dodatkowo takie działania można wesprzeć edukacją w zakresie różnic międzykulturowych

Program wsparcia Ukrainy dla osób przebywających na terenie Polski w aktywizacji społecznej i integracji, w tym do osób nie posiadających prawa stałego pobytu

Jest kierowane do osób, które:

1. Ze względu na sytuację osobistą lub rodzinną nie są w stanie usamodzielnić się. Są to osoby w wieku poprodukcyjnym, opiekujące się dziećmi i innymi osobami zależnymi, osoby, które wymagają wsparcia psychologicznego i psychiatrycznego, osoby z niepełnosprawnością.
2. Mogą, ale nie muszą mieć ustalonej sytuacji prawnej, w tym prawa do stałego pobytu w Polsce.

Wsparcie tych osób powinno polegać na:

1. Objęciu opieką i pomocą społeczną, w tym zapewnienie możliwości systemowego udziału w projektach europejskich, zadaniach publicznych zleconych przez samorząd i innych działaniach podejmowanych dla obywateli Polski, których celem jest aktywizacja społeczna. Zaliczamy do nich np. Kluby Integracji Społecznej, Programy Aktywności Lokalnej, Kluby Seniora, Warsztaty Terapii Zajęciowej, placówki wsparcia dziennego i inne działania prowadzone najczęściej przez organizacje pozarządowe. W ramach wsparcia pomocy społecznej powinny być przyznawane stałe dodataki mieszkaniowe tak, jak są one przyznawane obywatelom Polski.
2. Wsparciu wszelkiego typu „charity shopów” działających na rzecz obywateli Polski i Ukrainy i doposażenie ich w artykuły spożywcze i artykuły higieniczne pierwszej potrzeby.
3. Pomocy w codziennych sprawach (np. nadanie PESEL, uzyskanie pomocy materialnej, znalezienie żłobków i przedszkoli, itp.) przez opiekuna rodziny oraz tłumacza języka ukraińskiego lub rosyjskiego. Do wsparcia w wielu miejscach na etapie integracji niezbędne jest zapewnienia wsparcia specjalistów mówiących w języku ukraińskim. W ten sposób osoby w miarę płynnie przechodzą proces integracji zwłaszcza w okresie nauki języka polskiego.
4. Interwencyjnej pomocy kierowanej do osób i rodzin przebywających na terenie Polski bez prawa do stałego pobytu. Obecnie duża część z migrantów mieszka od lat w Polsce razem z rodzinami i o ile system edukacji ma wypracowane ścieżki w tym zakresie tak w systemie pomocy społecznej w dalszym ciągu są problemy w objęciu np. wsparciem świetlic środowiskowych osób (w tym dzieci), które ze względu na umowy najmu bez meldunku lub czasową utratę pracy rodzica nie mają ustalonej sytuacji prawnej.
5. Realizacji programu edukacyjnego polegający na nauce języka polskiego. Program powinien być realizowany w formie kursu online dla osób pracujących oraz kursów stacjonarnych zleconych do prowadzenia lokalnie przez organizacje pozarządowe. Grupa nauki języka powinna działać przy każdej organizacji pozarządowej realizującej projekty w ramach niniejszego programu. Powinny być ogłaszane nowe konkursy na obsługę szkoleń językowych dla dzieci, dorosłych i młodzieży oraz utworzony system weryfikacji jakości tych szkoleń. System powinien premiować różne nowatorskie formy edukacji językowej.
6. Stałej pomocy psychologicznej i psychiatrycznej. W ramach Programu powinna zostać wyodrębniona pula środków na świadczenie usług psychologicznych i psychiatrycznych przez wykwalifikowane placówki oraz osoby posiadające niezbędne uprawnienia zatrudnione przez organizacje pozarządowe.

Pomoc humanitarna dla osób przebywających na terenie Ukrainy

Ten obszar programu powinien być realizowany przez doświadczone organizacje mające niezbędne uprawnienia do świadczenia pomocy humanitarnej na terenie kraju objętego działaniami wojennymi.

Program wsparcia Ukrainy to też promocja działań proukraińskich i wsparcie organizacji pozarządowych realizujących program

W ramach programu powinna zostać wydzielona odrębna linia działań polegających na promocji działań proukraińskich wśród obywateli Polski. Do przykładowych działań można zaliczyć:

1. Wspólne wycieczki i kolonie integracyjne, pikniki i inne imprezy integracyjne, wydawanie dwujęzycznych broszur, bajek i publikacji, tłumaczenie na język polski filmów i tekstów kultury ukraińskiej tak, aby Polacy mogli lepiej poznać i zrozumieć osoby, które przyjechały z Ukrainy.

Kolejny typ działań powinien polegać na stworzeniu sieci organizacji pomocowych, w celu poprawy jakości wymiany informacji oraz opieki nad osobami z Ukrainy. W ramach Sieciowania powinny odbywać się następujące działania:

1. Wspólna baza danych organizacji pomocowych, wraz z danymi koordynatora działań pomocowych w każdej z organizacji. Baza danych zawiera informacje o zakresie udzielanej pomocy przez te organizacje, w tym np. informację o dostępności mieszkań w danej lokalizacji.
2. Wspólna grupa lub administrowane forum wymiany informacji pomiędzy organizacjami z całej Polski. Forum działa w celu ułatwienia kierowania osób do innych miejscowości w całej Polsce tak, aby spełnić kryteria bezpieczeństwa.
3. Włączenie w proces i wsparcie dla społeczności ukraińskiej w zakresie samoorganizacji – już teraz powołują one stowarzyszenia lub fundacje jednak mają dużo więcej trudności w tym zakresie. Jednocześnie ich proces samoorganizacji wpływa pozytywnie na ich włączenie społeczne oraz poziom samopomocy. Bez animacji tego typu działań, osoby przybywające z Ukrainy będą zawsze przedmiotem wsparcia zależnym od polskich organizacji pozarządowych.
4. Wykorzystanie zasobów i wiedzy NGO w zakresie szkoleń i wypracowania procedur w administracji – tj. organizacja szkoleń, w szczególności dla pracowników socjalnych, itp.

Aby wyżej wymienione działania sieciujące były możliwe niezbędne jest wynagrodzenie osoby koordynującej działania pomocowe w każdej z organizacji, która będzie odpowiedziana za współpracę z innymi organizacjami, kierowanie osób w inne lokalizacje oraz monitorowanie aktualnych zmian w prawie.

Zapoznaj się z innymi naszymi tekstami konsultacyjnymi.