Zdrowe żywienie przeżywa swoisty renesans i bardzo wiele osób zaczyna rozumieć prostą prawdę: „jesteś tym, co jesz”. Tą prawdę zrozumiał też ustawodawca, który przygotował projekt ustawy o zmianie ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Jednak w ocenie skutków regulacji zauważono też, że rynek suplementów diety rozwija się bardzo dynamicznie.
O bezpieczeństwie żywności z perspektywy danych
Pierwszy suplement diety w naszym kraju zarejestrowano w 2007 r. Od tego czasu do rejestru suplementów diety prowadzonego przez Główny Inspektorat Sanitarny wpisano 29 000 takich produktów. Ten rynek jest wart 6,5 mld zł. Do jego stałego wzrostu przyczyniają się:
- Wzrost emisji reklam telewizyjnych dotyczących tych produktów. Jak wskazuje ustawodawca „z danych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wynika, że od 1997 r. do 2015 r. liczba reklam emitowanych dla sektora produktów zdrowotnych i leków wzrosła blisko 20 razy.” Dodatkowo warto zauważyć, że techniki wykorzystywane w reklamach mocno oddziałują na świadomość konsumenta. W efekcie pośrednio wpływają na decyzję zakupu określonej kategorii żywności, a tym samym na jakość spożywanych produktów.
- Wpływ pandemii COVID-19 na przyzwyczajenia zakupowe polaków. Z danych PMR Ltd. Sp. z o.o. z Krakowa wynika, że „w 2020 r. więcej Polaków sięgnęło po witaminy i składniki mineralne oraz leki przeciwwirusowe, natomiast znacząco spadła sprzedaż droższych preparatów.”
- Brak świadomości konsumentów, czym różnią się suplementy diety od produktów leczniczych. Wielu z nich często sięga po proste rozwiązania. Te rozwiązania są reklamowane jako „złoty środek” na pojawiające się problemy wynikające z niewłaściwego stylu życia. Większość osób uważa, że suplementy diety są nieszkodliwe i można je przyjmować w nieograniczonych ilościach. Świetnie opowiada o tym autor podcastu „Dietetyka oparta na faktach” w odcinku poświęconym top 5 szkodliwych suplementów diety.
- Rosnące przekonanie Polaków o potrzebie zdrowego odżywiania się. Jednak z danych wynika, że „wśród istotnych determinantów dobrego zdrowia Polacy wskazują między innymi zażywanie suplementów diety” (CBOS, Zachowania żywieniowe Polaków, 2014.)
Kroki ustawodawcy
Biorąc pod uwagę powyższe dane ustawodawca proponuje doprecyzowanie i uszczegółowienie zasad dotyczących prezentacji lub reklamy suplementów diety.
Do najważniejszych propozycji zmian zaliczamy:
- Utworzenie art. 27 pkt. 5, który mówi, że oznakowanie suplementów diety nie może zawierać informacji stwierdzających lub sugerujących, że zbilansowana i zróżnicowana dieta nie może dostarczyć wystarczających dla organizmu ilości składników odżywczych.
- Dodanie art. 27a i 27b, które doprecyzowują wymagania dotyczące oznakowania, prezentacji lub reklamy suplementów diety.
- W ust. 2 dodawanego art. 27a ustawy (art. 1 pkt 2 projektu ustawy) zaproponowano przepis dotyczący obowiązkowego zamieszczania komunikatu podczas prezentacji lub reklamy suplementu diety. Komunikat brzmi: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych.”. W kolejnych ustępach ustawy wskazano sposób prezentacji tego komunikatu. Dodatkowo opisano, że nie ma możliwości wykorzystywania wizerunku osoby wykonującej zawód medyczny i przedmiotów mogących budzić skojarzenia z wykonywaniem zawodów ochrony zdrowia.
- Konieczność odseparowania produktów leczniczych i suplementów diety oferowanych w aptekach i punktach aptecznych.
- Brak możliwości kierowania reklamy suplementów diety do osób poniżej 12 roku życia.
- Brak możliwości wprowadzania do obrotu suplementów diety pod podobną lub zbliżoną do produktów leczniczych nazwą lub szatą graficzną opakowania.
- Zakaz reklamy suplementów diety w:
– jednostkach systemu oświaty,
– podmiotach wykonujących działalność leczniczą,
– aptekach i punktach aptecznych, z pewnymi wyjątkami,
– sklepach zielarsko-medycznych,
– sklepach specjalistycznych zaopatrzenia medycznego,
– sklepach ogólnodostępnych, w pewnymi wyjątkami. - W dodawanym art. 27b ustawy przewidziano możliwość stosowania w oznakowaniu, prezentacji lub reklamie suplementów diety dobrowolnego znaku potwierdzającego jakość i bezpieczeństwo produktu na podstawie analizy jego składu.
- Wprowadzenie dodatkowych kar pieniężnych za nieprawidłowe stosowanie ustawy.
Możesz zapoznać się z całą treścią propozycji zmiany ustawy na stronie Rządowego Centrum Legislacji.
Wnioski
Poruszony przez ustawodawcę problem jest szalenie istotny. Jednak wydaje się, że w ustawie zabrakło rozdziału edukacyjnego. Represyjne ograniczenia reklamowe z pewnością są ważne, jednak osoba przekonana o tym, że suplement diety jest złotym środkiem, zrobi wszystko, aby go kupić. Niestety, ciągle mieszkańcy i mieszkanki Polski nie mają dostępu do rzetelnej wiedzy dietetycznej. Nawet wyspecjalizowane punkty dietetyczne nie zawsze zatrudniają odpowiednich specjalistów, którzy opierają swoje zalecenia o najnowsze obiektywne badania naukowe.
W dietetyce ciągle funkcjonuje sporo mitów, stereotypów i błędnych przekonań. Te mity dotyczą właściwości zdrowotnych produktów, konstrukcji diety, stosowania suplementów i innych aspektów żywienia. Dodatkowo, edukacja dietetyczna młodych osób rzadko uwzględnia cel stosowania konkretnej diety.
Dlatego, zamiast skupiać się na restrykcjach, jako organizacje społeczne, skupmy się na edukacji! Przeczytaj tekst, jak zgodnie z prawem finansować organizację społeczną, by mieć środki na takie działania 🙂
Jak zgłosić uwagi do projektu ustawy o bezpieczeństwie żywności:
Ustawodawca prosi, aby w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma tj. do 1 lutego 2023 r. przekazać uwagi w wersji elektronicznej – edytowalnej na adres: sekretariat.pr@sanepid.gov.pl
Ta strona używa ciasteczek.